الگوی حالات نفسانی والد، بالغ و کودک

اساسی‌ترین نظریه تحلیل رفتار متقابل الگوی حالات نفسانی است. یک حالت نفسانی مجموعه‌ای از رفتارها، افکار و احساسات مربوط به هم است که به وسیله آن، بخشی از شخصیت، خود را در یک زمان به خصوص نمایان می‌سازد.

این الگو سه حالت نفسانی متفاوت و مجزا را به تصویر می‌کشد.

اگر رفتار، افکار و احساس های من در واکنش به مسائل، این زمانی این مکانی باشد و از تمام منابع توانایی‌هایم به عنوان یک فرد بزرگسال بهره گیرم، در حالت نفسانی «بالغ» خود قرار دارم. زمان‌هایی ممکن است که رفتار، افکار و احساس‌های من درست شبیه یکی از والدین یا کسانی که جایگزین آنان بودند باشد. در این صورت من در حالت نفسانی «والد» خود قرار دارم.

گاهی نیز ممکن است رفتار، افکار و احساس‌هایم درست مانند زمانی باشد که کودک بودم. در این صورت در حالت نفسانی «کودک» خود قرار دارم.